Về cụm từ “phản động”

Lâu nay nghe rất nhiều người nói đến từ phản động, từ bạn bè quen biết, trong các sách báo (đặc biệt là sách giáo trình về chủ nghĩa mác – lê và các báo đảng…), và nhất là trên các trang mạng như facebook. Nhiều người nói đến từ phản động mà có lẽ chẳng hiểu nó là cái gì.

Phản động (tiếng Anh: Reactionary) nghĩa đen là chống lại với sự thay đổi do tác động của nội lực hay ngoại lực khách quan; nghĩa thông dụng là có tư tưởng, lời nói hoặc hành động chống lại cách mạng, chống lại trào lưu, nhằm giữ lại một xã hội đã lạc hậu hoặc không còn hợp với thời đại.

Từ "phản động" được dùng lần đầu tiên sau Cách mạng Pháp. Nhiều người ủng hộ chế độ quân chủ bị xem là phản động tức đi ngược "trào lưu tiến hóa" (tiếng Pháp: réactionnaire mô tả sự chống đối về chính trị nhằm phục hồi một xã hội đã lỗi thời). Sau này nhiều người theo chủ nghĩa xã hội xem những người ủng hộ chủ nghĩa tư bản là "phản động" vì họ cho nhân loại tiến lên chủ nghĩa xã hội là tất yếu của lịch sử. Trong khi đó những người ủng hộ chủ nghĩa tư bản xem mình là "bảo tồn" (hay "bảo thủ") chứ không tự gọi họ là "phản động". Họ lại coi những người ủng hộ trào lưu khôi phục các giá trị xưa cũ (như tập tục phong kiến,...) là "phản động".

Trên thế giới, phản động được hiểu như sau:

Theo từ điển Oxford English Dictionary, phản động (Reactionary) dùng để chỉ một quan điểm chính trị chuyên chống đối, săn lùng và đàn áp cải cách trong quản lý nhà nước.

Còn ở Việt Nam, phản động được hiểu như thế nào?

Theo Từ điển bách khoa Việt Nam, phản động biểu hiện ở những việc làm chống lại các phong trào cách mạng, dân chủ và giải phóng dân tộc; hăm doạ, săn lùng và đàn áp các tổ chức và cá nhân hoạt động chính trị, đàn áp nhân dân lao động; tệ phân biệt chủng tộc, nhen nhóm và khích lệ chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, chủ nghĩa chống cộng.

Trên cơ sở tư tưởng này, có nhiều thuật ngữ và nội liên quan đến phản động tại Việt Nam như sau:

Tư tưởng phản động:

Là những tư duy tồn tại trong một số cá nhân, đoàn thể và chính quyền. Những tư duy này gồm nhiều loại: hoặc ủng hộ chủ nghĩa phát xít, chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa phân biệt chủng tộc... chống lại những quan điểm của Mác, Lênin và Hồ chí minh; tư tưởng phát động chiến tranh xâm lược và cấu kết với ngoại quốc để can thiệp vào tình hình nội bộ của đất nước; hoặc những tư duy mang tính vô chính phủ, kích động bạo lực và thách thức pháp luật-dư luận; hoặc những tư duy được coi là cũ và lỗi thời như tư tưởng phong kiến, tư tưởng phân biệt chủng tộc, phân biệt tôn giáo, vùng miền, mê tín dị đoan... Theo hiến pháp hiện hành của nhà nước CHXHCNVN mọi việc truyền bá tư tưởng phản động đều bị nghiêm cấm.

Âm mưu phản động:

Âm mưu phản động là những đường lối do các tổ chức phản động thi hành nhằm lật đổ chính quyền đương nhiệm. Một âm mưu đáng chú ý ở đầu thế kỷ 21 là âm mưu diễn biến hòa bình đối với những nước xã hội chủ nghĩa. Nó được coi là nguyên nhân dẫn đến sự tan rã của khối Xã hội chủ nghĩa ở Liên xô và Đông âu.

Thế lực phản động:

Thế lực phản động là tập hợp các tổ chức phản động, thường được dùng như một danh từ chung và không nêu đích danh các tổ chức đó. Sự khẳng định một thế lực là phản động có tính cách thời gian tùy thuộc vào những chiến lược qua từng thời kỳ của các đảng cầm quyền.

- Thế lực phong kiến phản động

- Thế lực phản động Mỹ 

Chính quyền phản động:

Chính quyền phản động là một chính quyền được thành lập bởi những người thuộc giai cấp bóc lột, có khuynh hướng bảo vệ quyền lợi của giai cấp bóc lột hoặc cấu kết với ngoại bang. Ví dụ hính quyền nhà Nguyễn ở Đông dương từ năm 1929-1945.

Chính sách phản động:

Chính sách phản động là những chính sách được áp dụng bởi các chính quyền phản động.

- Các chính sách của chế độ Pol Pot tại Campuchia

- Các chính sách của Đức quốc xã.

Văn hóa phản động:

Văn hóa phản động là các hoạt động văn nghệ, ca nhạc, kịch, điện ảnh, cải lương, ẩm thực trong đó có chứa các yếu tố của tư tưởng phản động. Nó cũng bao gồm các sản phẩm văn hóa như sách báo, tạp chí, dĩa nhạc, phim tài liệu, các website, các chương trình phát thanh và truyền hình do các cá nhân và tổ chức phản động tạo ra.

 Theo Wikipedia Việt Nam